ماکو کجاست؟ آشنایی با ۱۰ دیدنی، غذاها و فرهنگ این منطقه آزاد

ماکو یکی از شهرهای آذربایجان غربی است که آن را شهری خفته در طبیعت میدانند. چشم‌انداز کوهستانی، مراتع سرسبز، چشمه‌های آب گرم، آبشارها، مناطق حفاظت شده و شکارگاه های منطقه به همراه کلیساهای قدیمی، کاخ‌ها و عمارت‌ها از جاذبه‌های گردشگری این شهر به شمار می ‌روند. ماکو در مسیر اصلی راه تبریز به بازرگان قرار دارد و به دلیل دارا بودن مرز مشترک با کشورهای همسایه موقعیتی بسیار استثنایی‌ دارد و از نظر استراتژیکی نیز از اهمیتی خاص برخوردار است. این موقعیت این شهر را به بزرگترین منطقه آزاد ایران و دومین منطقه آزاد در جهان تبدیل کرده است. در ادامه این شهر را به طور کامل معرفی خواهیم کرد.

تاریخچه شهر ماکو

ماکو نامی باستانی است و به دوران ماد می‌رسد. ایرانیان ماد از زمان پادشاهی ایشتوویگو در این منطقه ساکن شدند و آن را مادکوه (کوه مادها) نامیدند. این نام بعداً به صورت ماکو درآمد. در منطقه ماکو بازمانده‌های یک شهر بزرگ قدیمی که دامبات و خاورزمین نام داشت دیده می‌شود. گله‌داران ساسانی از ساکنان این منطقه بودند و عشایر کنونی منطقه که ساکان نامیده می‌شوند این شهر ویرانه را هنوز خاورزمین می‌نامند.

در دوره‌های بعدی ماکو بخشی از ایالت واسپورکان ارمنستان شد گروهی محل شهر کنونی ماکو را محل قبلی دژ قابان دانسته‌اند. “ماکو در قدیم قلعه‌ای بود به نام قابان که چون محل دزدان بود شاه عباس آن را خراب کرد. بنای شهر ماکوی امروزی را می‌توان از سال ۱۰۱۲ ههجری شمسی دانست.”

جزایر قناری کجاست؟ جاذبه ها، جشن ها و نکات جالب

به هنگام انعقاد عهدنامه گلستان، در مورد ماکو میان روس و عثمانی رقابت بود. در پی آن به مردم و خان‌های ماکو اختیار داده شد تا به هر سو که مایلند ملحق شوند و آنان الحاق به ایران را انتخاب کردند. از این حیث خوانین ماکو به‌ویژه تیمورپاشا و اقبال‌السلطنه طرف رعایت و ملاحظه قاجاریه بودند.

جاذبه های گردشگری ماکو

۱- چشمه ثریا

چشمه ثریا سرچشمه اصلی رود ارس است و از جاهای دیدنی ماکو به حساب می‌آید. این چشمه از جوشش آب‌های زیرزمینی در این منطقه به وجود می‌آید و مرز بین نخجوان و ایران را تبدیل به مرز آبی می‌کند. بهترین فصل این منطقه اردیبهشت تا اواسط مرداد است مخصوصا اوایل خرداد که پرندگان مهاجر به دیدار چشمه ثریا و ارس می‌آیند. از گمرک مرز ایران و ترکیه جاده‌ای به سمت منطقه بورالان وجود دارد که با رفتن به سمت این جاده حدودا یک ساعت بعد به چشمه ثریا خواهید رسید.

۲- گور دخمه ایوان فرهاد

اثری باقی‌مانده از هزاره‌ اول پیش از میلاد مسیح (ع)، متعلق به اقوام اورارتو در دوران مادها و قرن هشتم قبل از میلاد، در ۷ کیلومتری شهرستان ماکو وجود دارد که به «گوردخمه‌ ایوان فرهاد» شهرت دارد. گوردخمه که در بین مردم به «بام فرهاد»، «خانه فرهاد» و در زبان محلی به «فرهاد بامو» نیز شهرت یافته است، از دو اتاق و ورودی که در انتهای ۳۰ پله‌ سنگی قرار دارد، تشکیل شده و در دل کوه و داخل صخره‌ای بزرگ، تراشیده شده است.

۳-کاخ باغچه جوق ماکو

کاخ باغچه جوق، عمارتی زیبا، کهن و متعلق به دوران حکومت قاجاریان است که در باغی وسیع به مساحت ۱۱ هزار متر مربع در روستایی به همین نام و در ۶ کیلومتری شهرستان ماکو قرار دارد و خود دارای وسعتی حدود ۲ هزار متر مربع است. به نظر می‌رسد که این اثر زیبای تاریخی به همت «اقبال السلطنه» یکی از سرداران «مظفرالدین شاه قاجار» ساخته شده است. معماری کاخ باغچه جوق، تلفیقی از معماری ایرانی و فرنگی، به‌ویژه معماری روسی است.

۴- پل بشگوز

پل بشگوز در اصل بر رودخانه پر آب زنگمار با طول ۴۳ متر، عرضی بیشتر از سه متر و ارتفاعی نزدیک به شش متر ساخته شده است و از قدیمی‌ترین جاهای دیدنی ماکو به حساب می‌آید. دوره ساخت پل به قرن ۱۸ میلادی باز می‌گردد و به گفته مورخان داخلی بر اساس کتیبه موجود بر پل، در دوره صفوی ساخته شده تا رفت و آمد زوار ارامنه به کلیسای طاطائوس (قره کلیسا) راحت‌تر شود. این پل که حالا فقط چهار چشم و سه پایه دارد، با صخره‌ها و سنگ‌های طبیعی سیاه و سفید بدون تزیین و با ملات آهک ساخته شده است. پلی با چشمه های نامتقارن اما زیبا که به‌دلیل فرو ریختن دو چشمه در اواخر دوره قاجار و مرمت سریع آن، این عدم تقارن ایجاد و یکی از چشمه‌ها حذف شد. به همین خاطر یکی از این چهار چشمه باقی‌ مانده، بزرگ‌تر از بقیه است و ظاهری کاملا متفاوت دارد.

دانلود رایگان ۱۰ فیلم کاربردی آموزش زبان ترکی آذری

۵- قلعه قبان

قلعه‌ای بدون در ورودی است و همین اسم با شکوهی برای این قلعه است. این قلعه با سنگ‌های سفید و برج‌ها و باروهای مستحکم از دوران اورارتوها تا امروز فراز و نشیب‌های تاریخی زیادی را از سر گذرانده است. این قلعه که در کوه صخره‌ای بخش شمالی شهرستان ماکو از شرق تا غرب کوه را دربرگرفته؛ جزو معدود قلعه‌هایی‌ است که تیمور لنگ نتوانست فتحش کند و در نهایت توسط شاه اسماعیل فتح شد. در دیواره‌های صخره سه کتیبه وجود دارد.

۶- تالاب بورآلان

تالاب بورآلان در ۱۵۰ کیلومتری شهر مرزی پلدشت در امتداد مرز مشترک ایران، ترکیه و ارمنستان در موازات رودخانه قره‌سو جای گرفته است. این تالاب از جمله تالاب‌های مهم ماکو و استان آذربایجان غربی به شمار می‌رود. تالاب بورآلان با ۲۵۰ هکتار مساحت و وجود چشمه‌های آب‌گرم،‌ به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های اصلی و زمستان گذران ۶۴ گونه پرنده دارای اهمیت زیست محیطی زیادی است.

۷- کلیسای زور زور

کلیسای زور زور از مهم‌ترین جاهای دیدنی ماکو و تنها بنای تاریخی در ایران است که در جای اصلی خود قرار ندارد و یک بار جابه جا شده است. این کلیسای کوچک که در کنار روستای بارون از توابع شهرستان ماکو قرار دارد، نقش مهمی در تاریخ مذهب کاتولیک و تعلیم و تربیت اسقف‌های نام‌داری چون هوانس زور زورتسی داشت. ساخت این کلیسا به سال ۱۲۹۸ میلادی باز می‌گردد که آن زمان به اسم کلیسای مریم مقدس مشهور بود. ساخت کلیسا در ۱۳۱۴ میلادی به اتمام می‌رسد.

۸- آبشار قلعه جوق

آبشار قلعه جوق ماکو در استان آذربایجان غربی قرار دارد که در فاصله پنج کیلومتری جنوب غرب شهرستان ماکو، در حاشیه روستای قلعه جوق و در میان کوه زیبای قلعه جوق واقع است. قلعه جوق روستایی در شهرستان ماکو استان آذربایجان غربی است. این روستا در دهستان گچلرات شرقی قرار داشته و ارتفاع این آبشار قریب به ۸۰ متر است و آب آن خیلی زیاد نیست ولی شکل قرار گرفتن آن بسیار زیباست. دسترسی به آبشار به راحتی امکان‌پذیر می‌باشد و فضای آن کاملاً طبیعی باقی مانده است.

۹- تالاب آق گل

آق گل تالابی فصلی است و در بهار و زمستان‌ها پر آب بوده ولی در تابستان و اوایل پاییز خشک می‌شود. هنگام پرآبی و وقتی میزان آب آن به حداکثر می‌رسد از بخش جنوبی و از حاشیه روستای قره بلاغ آب از حوزه تالاب خارج شده و به طرف دشت زنگنه جاری می‌شود. آبگیری تالاب به طور عمده از ارتفاعات غربی و شمالی تأمین می‌گردد. علاوه بر آن چشمه‌های موجود در تالاب نیز به طور ممتد کمی از آب تالاب را تأمین می‌کنند ولی چون میزان تبخیر در تابستان زیادتر است و آب وارده توسط چشمه‌ها تأمین می‌شود، تالاب خشک می‌شود.

باکو کجاست؟ آشنایی با دیدنیها، خوراکی ها و فرهنگ 

۱۰- عمارت کلاه فرنگی ماکو

در سمت شرقی خیابان اما در شهر ماکو عمارتی به نام کلاه فرنگی وجود دارد که قدمت آن به اواخر حکومت قاجار بر می گردد و متعلق به علی قلی خان بیات ماکوئی می شود. گچبری، آینه‌ کاری و شیشه‌ های رنگی ارسی این بنای زیبا، شباهت بسیاری با تالار آینه در کاخ گلستان دارد. عمارت کلاه فرنگی یکی از جذاب ترین جاذبه های شهر ماکو به شمار می رود.

فرهنگ مردم ماکو

۱- از جمله سنت‌های کهن شب یلدا، در منطقه آزاد ماکو بردن تحفه برای نوعروسان است، چله بردن به اینگونه است که خانواده داماد هدایا، انواع میوه‌ها، انواع خشکبار، شیرینی و گردنبند یا دستبندی را فراهم می‌کند و آن‌ها را بر روی سینی‌های بزرگ مسی تزئین می‌کند. قبل از غروب آفتاب خانواده داماد این تحفه را به همراه نواختن دف به خانه عروس می‌بردند و شب را میهمان خانواده عروس می‌باشند. اصطلاحاً به این سینی مسی پر از تحفه “خوانچه” می‌گویند.

۲- از جمله رسم‌های زیبای ایام نوروز در ماکو رسم “تکم چی” ها نام دارد. چند روزی مانده به عید، تکم چی به طور نمادین، تکم، بز ساخته شده از قطعات چوب را در کوچه‌های روستاها و شهرها می‌چرخاند و در حالی که اشعاری به زبان ترکی و با صدای دلنشین می خواند نوید آمدن عید را می داد و پاداش خود را از مردم می گرفت.

۳- مردم ماکو اسفندماه را با عنوان بایرام آیئی ” ماه عید” می‌خوانند و مطابق سنت‌های کهن و قدیمی مردم آذربایجان غربی هفته اول اسفند ماه را “چیله قووان” یعنی هفته‌ای که چله زمستان را فراری می‌دهد یا یالانچی چارشنبه “چهارشنبه دروغین” می‌نامیدند و با آیین‌هایی اتمام فصل زمستان را جشن می‌گرفتند. در ماکو، چهارشنبه هفته دوم اسفند ماه موسم به “کوله چارشنبه” یعنی چهارشنبه کوتاه بود و سومین چهارشنبه نیز “موشتولوقچی چارشنبه “چهارشنبه پیام آور” یا ” قره چارشنبه ” چهارشنبه سیاه یا بزرگ ” یا ” خبرچی چارشنبه ” نام داشت.

غذاهای سنتی ماکو

۱- ساج‌قاورماسی

ساج‌قاورماسی غذایی بر پایه گوشت است. این ترکیب گوشتی حتما باید روی ساج که تابه‌ای سنتی است و روی آتش طبخ شود. به این صورت که گوشت گوسفند را با دنبه و روغن حیوانی تفت می‌دهند تا نرم شود و در نهایت آن را با سسی که از ترکیب ماست رقیق و سیر است میل می‌کنند. این غذا بسیار چرب و پر کالری است.

۲- یاقلی پاپان

این نان از جمله نان‌ّهای صبحانه است که زنان ماکویی در خانه می‌پزند. ترکیبات خمیرش همان ترکیب یالیخ چورکی است با این تفاوت که مواد یالیخ را میانش ندارد.

۳- یالیخ چورکی

ترجمه لغوی آن نان ماهی است. این نان از ترکیب خمیر، شکر، دارچین و گردو تهیه می‌شود و چون در نهایت به آن شکل ماهی می‌دهند نان ماهی نامیده می‌شود. زنان ماکویی تقریبا هر هفته از آن می‌پزند و استفاده می‌کنند.

۴- اولیک چکمسی

این غذا هم مانند اغلب غذاهای استان بر پایه گوشت است. اولیک هم سبزی بومی منطقه است که نقش اصلی را در طعم آن بازی می‌کند. پس از پختن سبزی‌ها و گوشت‌ها به آن برنج اضافه می‌کنند و فرصت می‌دهند تا دم بکشد. این غذا به خاطر سبزی‌اش داروی سرما‌خوردگی است و در زمستان بسیار استفاده می‌شود.

۵- جزوز

این غذا شاید شباهت زیادی به جغور بغور داشته باشد. ترکیبی از سیب‌زمینی نگینی، گوشت و جگر که همه با هم ترکیب و در نهایت به آن گوجه اضافه می‌شود.

دلایل تبدیل منطقه ماکو به منطقه آزاد

این منطقه از شمال به جمهوری ترکیه ، از شرق با مرز آبی ارس به جمهوری خود مختار نخجوان محدود است که این موقعیت ، منطقه را بعنوان شاهراه ارتباطی ترانزیت کالاهای کشور های آسیای میانه و اروپا بعنوان مهمترین شاخص تجارت جهانی مطرح نموده است. منطقه آزاد ماکو در فرهنگ سرامیکی ماوراء قفقاز (۲۹۰۰-۳۲۵۰ ق.م) و در مواریث مادی و فرهنگی امپراتوری اورارتو نه فقط با جمهوری های آذربایجان و ترکیه بلکه با کشورهای ارمنستان و گرجستان نیز شریک میباشد، لذا منطقه آزاد تجاری- صنعتی ماکو علاوه برهم‌مرزی با ترکیه و نخجوان ، همجوار با ارمنستان و منطقه قفقاز بوده و گلوگاه کریدور زمینی شمال و جنوب (رقیب کانال سوئز در خشکی) و نقطه اتصال آسیا و اروپا می باشد.

با توجه به اهمیت مواصلاتی استراتژیکی قفقاز برای ایران، انجام عمده مبادلات و آمد و شدهای تجاری و سیاسی بین ایران و روسیه و اروپا از این محور می باشد. فاصله اندک منطقه آزاد ماکو از بنادر مرسین در دریای مدیترانه و ترابوزان در دریای سیاه، امتیاز چشمگیری در دسترسی به بازارهای اروپا از راه زمین ودریا است که در مقایسه با بنادر جنوبی کشور در خلیج فارس به دلیل مسافت و صرفه های اقتصادی ناشی از مقیاس جای تردیدی باقی نمی گذارد که این منطقه اقتصادی ترین گلوگاه دررقابت با راه دریایی شرق وغرب در خشکی است.

راهنمای نکات سفر با هواپیما (راهنمای اولین سفر با هواپیما)

بازار بزرگ مرزی منطقه آزاد ماکو

بازار بزرگ مرزی منطقه آزاد ماکو در پنج کیلومتری جاده ماکو به بازرگان در سمت چپ جاده قرار دارد. حدود پانصد باب مغازه با برندهای برتر ترکیه، انواع مواد غذایی، پوشاک و لوازم خانگی در این بازار قرار دارد. قیمت مناسب اجناس این بازار نسبت به نقاط دیگر کشور، گردشگران زیادی را مجذوب می‌کند.

اکثر اجناس بازار مرزی ماکو از کشور ترکیه وارد ایران می‌شوند و با کیفیت خوب خود مناسب هر سلیقه‌ای‌اند و باعث شده تا به یکی از محبوب‌ترین جاذبه های ماکو تبدیل گردد. خوب است بدانید که هیچ کالای چینی در این بازار وجود ندارد و خیالتان از بابت خرید راحت خواهد بود. پوشاک، لوازم خانگی و مواد غذایی بخش عمده‌ی اجناس این بازار به شمار می‌آیند که با مغازه‌های رنگارنگ و شلوغ خود شما را وسوسه به خرید می‌کنند. شاید باورتان نشود که شکلات‌های مختلف نیز در بازار مرزی ماکو یافت می‌شود که با طعم لذت بخش خود شما را وادار به خرید می‌کنند.

مسیر دسترسی به بازار ماکو

منطقه آزاد مرزی، کیلومتر ۵ جاده ماکو- بازارگان، سمت جاده چپ قرار دارد و به آسانی می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید.

بازارچه مشترک مرزی صنم بلاغی پلدشت

با فرو پاشی شوروی سابق و مرزهای آهنی غیر قابل نفوذ آن در سال ۱۹۹۱ و روی کار آمدن جمهوری های مختلف از جمله جمهوری خود مختار نخجوان در همسایگی کشور ایران و نیز بواسطه ارتباط و پیوند تاریخی بین ساکنین دو سوی مرز باب مبادلات مرزی غیر قانونی گشوده شد که عملاً منجر به مشکلات عدیده ای گردید. لذا در راستای رفع این مشکلات و برقراری امنیت در مراودات مرسوم در منطقه، بازارچه صنم بلاغی به اهتمام دولت وقت در سال ۱۳۷۱ افتتاح گردید. این بازارچه با ۱۴۰۰۰ متر مربع مساحت در ۳۰ کیلومتری شهرستان ماکو واقع گردیده و در حال حاضر دارای ۳۰ غرفه است.

بازراچه مشترک مرزی ساری سو ماکو

این بازارچه در حوزه شهرستان ماکو و شهر دوبایزید در استان آغری ترکیه واقع گردیده است. بازارچه ایران در مجاورت گمرک بازرگان توسط فرمانداری شهرستان ماکو احداث و در سال ۱۳۶۸ افتتاح گردید. اما پس از مدتی به علت عدم وجود امکانات لازم در محل بازارچه تعطیل گردید ولی در سال ۱۳۷۰ پس از تهیه امکانات لازم و احداث غرفه ها مجدداً بازگشایی شد.

این بازارچه در حال حاضر دارای ۳۰ غرفه بوده و دارای خدمات رفاهی از قبیل سالن غذاخوری ، نمازخانه ، آب و برق و تلفن می باشد. این بازارچه در کنار گمرک احداث شده و از لحاظ ترخیص کالا و انجام تشریفات گمرکی مشکلی ندارد.۱۰ کشور برتر دنیا از نظر پناهندگی/زندگی بی دردسر (از نظر آماری)

ویدیویی جذاب از ماکو