گرامر زبان روسی (و همه نکات ضروری برای مبتدیان)

آیا به تازگی یادگیری زبان روسی را شروع کرده اید؟ بسیار هم عالی! فرقی نمی کند می خواهید گرامر زبان روسی خودتان را تقویت کنید یا تازه شروع به یادگیری قواعد این زبان کنید؛ در هر صورت راهنمای آموزشی امروز ما به شما کمک زیادی خواهد کرد. ما اینجا جنبه های مهم گرامر زبان روسی از انواع کلمات گرفته تا صرف فعل، نقش کلمات، ساختار جملات و همه نکات مربوط به این زمینه را بررسی خواهیم کرد.

توصیه می کنیم گرامر روسی را با گرامر زبان مادری خودتان مقایسه کنید و تفاوت ها و شباهت های آنها را یادداشت نمایید. احتمالا در این مسیر یادگیری به موارد شگفت انگیزی برخورد می کنید که برایتان جالب خواهد بود و حتی ممکن است باعث شود با زبان مادری خودتان هم بیشتر آشنا شوید. یادگیری گرامر زبان روسی از چیزی که فکر می کنید راحتتر است. بیایید شروع کنیم!

دقت کنید که کلمات نوشته شده داخل پرانتز، تلفظ هستند

1- نقش کلمات در جمله

کارمان را با طبقه بندی عناصر اصلی سازنده زبان یعنی لغات و واژگان شروع می کنیم. با گوش دادن به مکالمات زبان روسی می توانید بفهمید که کلمات چطور در یک جمله به هم مرتبط می شوند و هر کدام از آنها چه نقش و عملکردی دارند.

زبان روسی از نظر دسته بندی کلمات تفاوت چندانی با سایر زبان های اروپایی ندارد.

در دستور زبان روسی، اسم ها بیان کننده اسم اشیاء و افراد هستند.

• цветок (tsvetok) — “گل”
• мама (mama) — “مادر”

گاهی اوقات ضمایر به جای اسم در جمله می نشینند:

• я (ya) — “من”
• они (oni) — “آنها”

صفت ها توصیف کننده افراد و اشیاء هستند:

• хорошие новости (khoroshiye novosti) — “خبرای خوب”
• умный мальчик (umnyy mal’chik) — “پسر باهوش”

افعال بیانگر یک عمل یا اتفاق هستند:

• я танцую (ya tantsuyu) — “من می رقصم“
• кот спит (kot spit) — “گربه خواب است“

قیدها، افعال، صفت ها و سایر قیدها را تغییر می دهند:

• медленно идти (medlenno idti) — “آهسته راه رفتن“
• очень интересно (ochen’ interesno) — “بسیار جالب”

وجه وصفی فعل خصوصیات افعال و صفتها را بیان می کند:

• бегущий мальчик (begushchiy mal’chik) — “پسری که در حال دویدن است”
• улыбающаяся девушка (ulybayushchayasya devushka) — “دختری که لبخند می زند”

قیدهای فعلی به فعالیت اصلی فعل جمله اطلاعات بیشتری اضافه می کنند:

• Он сидел в углу, читая книгу. (On sidel v uglu, chitaya knigu)— “او در گوشه ای نشسته بود (و) داشت کتاب می خواند”
• Она легла спать, думая о нём. (Ona legla spat’, dumaya o nyom)— “او به رختخواب رفت و به او فکر کرد”

اعداد، نشان دهنده تعداد افراد و اشیاء هستند:

• три раза (tri raza) — “سه بار”
• со второй попытки (so vtoroy popytki) — “در دومین تلاش”

حروف اضافه کلمات را به هم متصل می کنند و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر را نشان می دهند:

• машина у дома (mashina u doma) — “ماشین در خانه”
• картина на стене (kartina na stene) — “تصویر روی دیوار”

حروف ربط، عبارت ها را در جملات مرکب یا کلمات همگن به هم متصل می کنند:

• Я хотел встать пораньше, но проспал.(Ya khotel vstat’ poran’she, no prospal) — “می خواستم زودتر بیدار شوم اما بیش از حد خوابیدم.”
• дети и родители (deti i roditeli) — “فرزندان و والدین

الفاظ کوچک باعث ایجاد تفاوت های ظریف معنایی در جمله می شوند و بیانگر احساسات هستند:

• Ну и бардак! (Nu i bardak!) — “عجب وضع آشفته ای!”
• Вряд ли он там. (Vryad li on tam) — “شک دارم که او آنجا باشد”

حروف ندا تعجب، شگفتی و احساسات را بیان می کنند:

• Ура! (Ura!) — “هورا!”
• Ай! (Ay!) — “آخ!”

نکته مهم: لازم به ذکر است که در زبان روسی برخلاف زبان انگلیسی هیچ نوع آرتیکل یا حرف تعریفی (مانند “a” یا “the”) وجود ندارد و میشود گفت این خبر خوبی برای زبان آموزان روسی است!

از دست ندهید: انواع روشهای سلام کردن به زبان روسی (از رسمی تا صمیمی)

2- کشف گرامر نهفته در پشت برخی از بخش های گفتار

در این قسمت، ما روی گرامر بخش هایی تمرکز می کنیم که شما در شروع یادگیری زبان روسی به آنها برخورد خواهید کرد.

در دستور زبان روسی، نحوه صرف اسم به مجموعه ای از عوامل مختلف بستگی دارد. تعداد، جنسیت، شخصیت و نقش اسم در جمله. در ادامه به طور مختصر نحوه صرف اسم ها در زبان روسی را با هم مرور می کنیم:

اعداد

در زبان روسی هم مثل زبان فارسی، اعداد می توانند به صورت مفرد یا جمع بیایند. به مثال های زیر توجه کنید:

• дом (dom) — “خانه”
• дома (doma) — “خانه ها”
• машина (mashina) — “ماشین”
• машины (mashiny) — “ماشین ها”

بسیاری از اسامی غیرقابل شمارش در زبان روسی شکل جمع ندارند و جمع بسته نمی شوند:

• рис (ris) — “برنج”
• мука (muka) — “آرد”

جنسیت

اکثر اسمها در زبان روسی به سه جنسیت تقسیم می شوند: مذکر، مؤنث و خنثی:

• кот (kot) — “گربه” [مذکر]
• сестра (sestra) — “خواهر” [مونث]
• молоко (moloko) — “شیر” [خنثی]

با این حال چند اسم هم وجود دارد که عملاً جنسیت ندارند زیرا فقط به صورت جمع استفاده می شوند:

• штаны (shtany) — “شلوار”
• ножницы (nozhnitsy) — “قیچی”
• очки (ochki) — “عینک”

خبر خوب اینجاست که شما می توانید با نگاه کردن به انتهای اسامی در زبان روسی، به راحتی بفهمید که آن اسم مذکر، مونث و یا خنثی است:

• اکثر اسم های مذکر به حرف صامت یا پسوند й ختم می شوند: стул, музей
• اکثر اسم های مؤنث به -а/я یا پسوند ь ختم می شوند: собака, песня, ночь
• اکثر اسم های خنثی به پسوند о یا е ختم می شوند: окно, море

نکته مهم: یادتان باشد که برخی از این قوانین استثنائاتی هم دارند که به تدریج آنها را یاد خواهید گرفت. با همه اینها یادگیری اصول اولیه نحوه عملکرد جنسیت در اسامی روسی زمان خیلی کمی می برد و کار سختی نیست.

حتما حتما این صد مکالمه روزمره روسی را دانلود کنید

اسمهای جاندار/ بی جان

اسامی جاندار معمولاً به افراد یا حیوانات اشاره می کنند:

• учитель (uchitel’) — “معلم”
• волк (volk) — “گرگ”

اسامی بی جان شامل اشیاء غیر زنده و چیزهای ذهنی و انتزاعی می شوند:

• телефон (telefon) — “تلفن”
• политика (politika) — “سیاست”

نقش یا حالت کلمه

در زبان روسی 6 حالت یا نقش وجود دارد که ما از آنها برای نشان دادن ارتباط کلمات با یکدیگر استفاده می کنیم. انتخاب انتهای کلمه به جنسیت و تعداد یک اسم و همینطور متحرک یا بی جان بودن آن (فقط در حالت Accusative یا مفعول مستقیم) بستگی دارد.

جدول زیر نشان دهنده نقش کلمات و نحوه ظاهر شدن آن در جمله است:

به زبان روسی چطور می گوییم “یک ماشین جدید”؟

حتما بخوانید: ۱۶ گام بسیار مهم برای یادگیری آسان تر زبان روسی

صفات

در زبان روسی، صفت باید تعداد، جنسیت و نقش با اسم مرتبطش مطابقت داشته باشد. برای اینکه کاملا به این موضوع مسلط شوید می توانید دوباره به جدول تجزیه و تحلیل مراجعه کنید و ببینید قسمت انتهایی صفت ها در شرایط مختلف چه تغییراتی می کنند.

به جز این مورد، صفات در زبان روسی چند ویژگی دیگر هم دارند که زبان روسی را از بقیه زبانها متمایز می کند. به عنوان مثال، در روسی صفات به صورت کوتاه یا کامل می آیند و دسته بندی های مختلفی برای آنها وجود دارد. ولی چیزی که ما در اینجا روی آن تمرکز می کنیم، نحوه مثایسه اشیاء با استفاده از صفات است.

حالات صفات

بیشتر صفت های توصیفی دو حالت دارند: مقایسه ای و عالی. به مثالهای زیر توجه کنید:

• На улице тепло. (Na ulitse teplo)— “بیرون گرم است”
• Становится теплее. (Stanovitsya tepleye)— “قرار است گرمتر شود” [صفت مقایسه ای]
• Это самое тёплое место. (Eto samoye tyoploye mesto)— “این گرمترین درجه است” [صفت عالی]

افعال

شکی نیست که صرف کردن فعل در زبان روسی کار سختی خواهد بود. اما خوشبختانه الگوهایی وجود دارد که افعال از آنها پیروی می کنند و شما با به خاطر سپردن این الگوها می توانید مسیر صرف کردن افعال در روسی را راحتتر طی کنید.

حالات جمله

جملات در زبان روسی سه حالت دارند: اخباری، امری و شرطی. با استفاده از این حالتها می توانیم یک خبر یا واقعیت را بیان کنیم، به دیگران دستور بدهیم و درباره یک موقعیت فرضی حرف بزنیم. به مثال های زیر توجه کنید:

• Я сижу дома. (Ya sizhu doma) — “من در خانه می مانم” [اخباری]
• Иди домой! (Idi domoy!) — “برو خانه!” [امری]
• Я бы поискал, если бы был дома. (Ya by poiskal, yesli by byl doma)— “اگر خانه بودم دنبالش می گشتم” [conditional]

در ادامه: آموزش اعداد به زبان روسی (از صفر تا میلیون)

معلوم و مجهول

افعال در زبان روسی به دو حالت به کار می روند: معلوم و مجهول. به جملات زیر دقت کنید:

• Я построил дом. (Ya postroil dom)— “من یک خانه ساختم” [معلوم]
• Этот музей был открыт в 1950 году. (Etot muzey byl otkryt v 1950 godu)— “این موزه در سال 1950 افتتاح شد” [مجهول]

وضعیت افعال

فعل در زبان روسی در یکی از دو وضعیت کامل یا ناقص به کار می رود. افعال perfective یا کامل نشان دهنده عملی هستند که کامل شده و نتیجه داده است. افعال imperfective یا ناقص نیز به اعمال یا اتفاقاتی اشاره می کنند که هنوز در حال انجام هستند و تمام نشده اند یا اینکه به صورت یک عادت درآمده اند و تکرار می شوند.

• Я гулял в парке каждый день. (Ya gulyal v parke kazhdyy den’) — “هر روز در پارک قدم می زدم” [ناقص]
• Я погулял с собакой. (Ya pogulyal s sobakoy)— “سگم را به پیاده روی بردم” [کامل]

یادتان باشد که تعداد، جنسیت و نوع شخصیت فاعل روی فعل اثر می گذارد و آن را تغییر می دهد.

Я бы каждый день гулял в этом парке.

من هر روز در این پارک قدم می زدم.

3- ساختار جمله

قسمت بعدی گرامر زبان روسی که در این مطلب به آن می پردازیم به ساختار جمله در این زبان مربوط می شود. ساختار جمله در واقع نحوه تشکیل یک جمله با استفاده از کلمات را نشان می دهد.

ترتیب واژه ها

ترتیب کلمات در زبان روسی بسیار منعطف است؛ یعنی ما می توانیم جای کلمات را آزادانه و بدون اینکه به معنای جمله آسیبی بزند در جملات عوض و آنها را بازآرایی کنیم.

حتما بخوانید: مردم روسیه: شناخت روحیات، فرهنگ، آداب و قوانین

به جملات زیر توجه کنید:

• Вчера я смотрел фильм (Vchera ya smotrel fil’m).: “دیروز من یک فیلم تماشا کردم”
• Я вчера смотрел фильм.: “من دیروز یک فیلم تماشا کردم”
• Я смотрел фильм вчера.: “من یک فیلم دیروز تماشا کردم ”

همانطور که دیدید، ما کلمات یک جمله را به سه روش مختلف جابجا کردیم، بدون اینکه در معنای اصلی جمله تغییری ایجاد شود ولی گاهی اوقات هم پیش می آید که برای تاکید روی قسمت خاصی از جمله یا شاعرانه تر جلوه دادن آن از ترتیب خاص واژگان استفاده می کنیم. اما اگر مبتدی هستید و می خواهید روی قسمت خاصی از جمله تاکید کنید می کنیم به جای تغییر کلمات در جمله، تمرکزتان را روی استرس و لحنی که موقع ادای کلمات دارید بگذارید. در اکثر مواقع قانون فاعل + فعل + مفعول به خوبی عمل می کند و ساختار صحیح و درستی به جمله شما می دهد. پس بیشتر مواقع دلیلی ندارد که دنبال تغییر مکان کلمات باشید.

جملات سوالی

در زبان روسی هم مثل فارسی برای سوال پرسیدن از کلمات پرسشی (مثل چرا، آیا، چه زمانی و …) استفاده می کنیم. پرسشی کردن جملات در روسی کار خیلی راحتی است. برای این کار نیازی نیست مثل زبان انگلیسی جای فعل و فاعل را عوض کنید. در ضمن افعال کمکی هم نداریم. تنها راهی که با آن می توانید یک جمله سوالی به زبان روسی بسازید تغییر لحنتان است. برای این کار چند قانون وجود دارد:

لحن صدا موقع ادای کلمات پرسشی به بالا می رود و در آخر جمله اُفت پیدا می کند. به جمله زیر دقت کنید:

• Где здесь метро?   ورودی مترو اینجا کجاست؟

• اگر در جمله کلمات پرسشی وجود نداشته باشد، برای نشان دادن لحن سوالی روی قسمتی که مدنظرمان است تاکید می کنیم.
• Ты хорошо отдохнул?   خوب استراحت کردی؟

کاملا بدیهی است که افت و خیز لحن یا همان intonation در زبان روسی به این سادگی ها هم نیست، اما این دو قانون نقطه خوبی برای شروع کار شما هستند. یادتان باشد که یادگیری لحن درست و صحیح با گوش دادن و تمرین زیاد اتفاق می افتد نه از طریق متن.

این مرد دنبال مترو می گردد. به نظرتان باید از دوست روس خود چه بپرسد تا مترو را پیدا کند؟

از دست ندهید: مؤثرترین روش تقویت مکالمه زبان روسی در کمترین زمان

جملات منفی

یک راه ساده برای منفی کردن جملات در زبان روسی این است که قبل از کلمه ای که می خواهید آن را نفی کنید не (که ne تلفظ می شود است) بیاورید. به جملات زیر دقت کنید:

• Я не дома. (Ya ne doma) — “من خانه نیستم”
• Она не врач. (Ona ne vrach) — “او پزشک نیست”
• Я не курю. (Ya ne kuryu) — “من سیگار نمی کشم”

در زبان روسی نفی مضاعف هم وجود دارد و رایج هم است. نفی مضاعف به این معنی است که ما می توانیم ne را با ضمایر منفی (مثل هیچ جا، هیچ کس، هیچ چیز و غیره) ترکیب کنیم. به جملات زیر توجه کنید:

• Я никогда не был в Японии. (Ya nikogda ne byl v Yaponii)— “من هیچ وقت به ژاپن نرفته ام”
• Он ничего не нашёл. (On nichego ne nashyol) — “او هیچ چیز پیدا نکرده است”

یکی دیگر از کلمات جالب زبان روسی کلمه нет (که net تلفظ می شود) است. از این کلمه می توان در زمینه های مختلف استفاده کرد:

• Здесь ничего нет. (Zdes’ nichego net) — “هیچ چیزی اینجا نیست”
• «Ты ел?» (Ty yel?) — “چیزی خورده ای؟”
• «Нет». (Net) — “نه”
• Ты его видел или нет? (Ty ego videl ili net?) — “او را دیده ای یا نه؟”

رایج ترین عبارات و کلمات زبان روسی+ روش هایی برای ابراز عشق

جمع بندی

با یاد گرفتن مطالبی که در مقاله به آنها اشاره شد، بخش بزرگی از گرامر زبان روسی را یاد گرفته اید. یادگیری گرامر به طور کلی کار سخت و خسته کننده ای به نظر میرسد ولی می توانید این مسیر را برای خودتان جذابتر و راحتتر کنید. یادتان است در ابتدای مطلب گفتیم که تفاوت ها و شباهت های زبان روسی با زبان مادری تان را یادداشت کنید؟ این کار یکی از همان روش هاییست که به شما کمک می کند بهتر و سریعتر گرامر زبان روسی را یاد بگیرید. اگر هنوز هم درباره نکاتی که در این مطلب گفته شد سوالی دارید خوشحال می شویم آن را در بخش نظرات همین پست از ما بپرسید. удачи! (موفق باشید!)

منبع